Do pracy zgłosił się kierowca z Ukrainy – i co dalej?

Rynek pracy zawsze podlegał zmianom, ale w minionym roku w związku z konfliktem zbrojnym u naszych wschodnich sąsiadów przeżył potworny wstrząs. W lutym minionego roku stanęliśmy przed społecznym wyzwaniem pomocy obywatelom Ukrainy. Jako ich najbliżsi sąsiedzi zdaliśmy ten egzamin.

Lokalny rynek pracy a obywatele Ukrainy

Do wybuchu wojny celem migracji obywateli Ukrainy było wykonywanie pracy na terytorium Polski. Pracownicy zza wschodniej granicy stanowili znaczącą część rynku pracy i zaspokajali wciąż rosnące potrzeby między innymi w sektorze produkcyjnym jak i transporcie międzynarodowym. Lokalny rynek pracy nie mógł się obejść bez rąk do pracy z terytorium Ukrainy.

Zadania polskiego rządu nie mogły ograniczyć się jedynie do humanitarnej pomocy, ale także a może nawet przede wszystkim, musiały skoncentrować się na tym, aby obywatelom Ukrainy umożliwić kontynuację pracę w Polsce, a tym samym branży transportowej zapewnić dalsze działanie. Kierowcy z Ukrainy już od dawna swoją obecnością wspomagają międzynarodowy transport drogowy rzeczy i osób.

Legalny pobyt i legalna praca – co to oznacza?

Kiedy rozważamy zatrudnienie kierowcy z Ukrainy w transporcie drogowym, musimy pamiętać o zalegalizowaniu pracy, ale także o legalnym pobycie. Te dwa zagadnienia muszą współistnieć, aby właściciel podmiotu powierzającego wykonywanie pracy, czyli pracodawca, mógł czuć się spokojnie. Zezwolenia na pracę, pobyt czasowy, zezwolenia na pobyt czasowy i pracę, naklejki wizowe – istny zawrót głowy.

Obywatele Ukrainy będący kierowcami wykonującymi międzynarodowy transport drogowy szczególnie muszą dbać o odpowiedni dokument pobytowy, który umożliwia im poruszanie się po krajach Unii Europejskiej a nie jedynie po terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Kierowcy z Ukrainy jeżdżący w transporcie krajowym mieli i mają łatwiejszą sytuację.

Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, wydłużyła ważność bardzo wielu dokumentów, ale na terytorium Polski.

Brak wiedzy to ryzyko

Zatrudniając kierowcę z Ukrainy pracodawca musi zwrócić szczególną uwagę na posiadane przez niego dokumenty. Wielokrotnie bariera językowa nie pozwala precyzyjnie określić posiadanych przez obywateli Ukrainy dokumentów.

Zezwolenia na pracę, które wyrabiane są w urzędzie wojewódzkim, nazywane są zaproszeniami. Świadectwo kierowcy uznawane jest za dokument przypisany do pracownika a jest własnością podmiotu powierzającego pracę i wydane z jego inicjatywy. Pracownicy czasami wykorzystują niewiedzę pracodawcy, chcąc jak najszybciej podjąć zatrudnienie w efekcie czego dochodzi do łamania prawa.

O co zatem powinien poprosić pracodawca, kiedy do pracy zgłaszają się kierowcy z Ukrainy?

Pracodawca w pierwszej kolejności powinien poprosić o wszystkie dokumenty zawodowe oraz pobytowe cudzoziemca. Zdarza się bardzo często, że kierowcy z Ukrainy posiadają dwa paszporty – jeden zwykły a drugi tak zwany biometryczny. Nie powinno to budzić wątpliwości, ponieważ przepisy dopuszczają posiadanie dwóch ważnych dokumentów w jednym czasie. I z takiego właśnie powodu w instytucjach rynku pracy czy urzędzie wojewódzkim, obywatel Ukrainy będzie legitymowany po nazwisku i dacie urodzenia, a nie numerze paszportu.

Co w tym paszporcie powinno nas zainteresować?

Poza tym czy jest on ważny, to czy zawiera naklejkę wizy krajowej do pracy. Szczególną uwagę należy zwrócić na oznaczenie wizy, ponieważ nie każdy jej rodzaj uprawnia do wykonywania pracy.

Specjalna ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy, która weszła w życie w związku z konfliktem zbrojnym, wprowadziła przedłużenie wizy krajowej. Ukraińscy kierowcy zgodnie z ustawą mogli uzyskać naklejki wizowe w urzędzie wojewódzkim, ale nie Ci, którzy posiadali już wizy, ponieważ na mocy powyższej ustawy, wizy krajowe uległy przedłużeniu. I powstała patowa sytuacja, która przez kilka miesięcy spędzała sen z powiek zarówno pracodawcom, jak i kierowcom z Ukrainy. Nie mogli oni bowiem pojechać na Ukrainę po wizy, zatem polski ustawodawca musiał sprawę rozwiązać.

Na szczęście ostatnie miesiące przyniosły poprawę sytuacji i powstały centra wizowe w Polsce odpowiedzialne za to, aby wiza krajowa została wydana.

Zgłosił się do pracy kierowca z Ukrainy, ale nie ma wizy krajowej – czy przebywa legalnie i ma odpowiedni dokument pobytowy?

Tak, jeśli posiada np. pozwolenie na pobyt czasowy. To kolejna z opcji, jaką mają obywatele Ukrainy, aby przebywać legalnie w Polsce, ale także (a może przede wszystkim) podróżować po krajach Unii Europejskiej.

Udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, niegdyś pobyt czasowy i pracę, odbywa się w urzędzie wojewódzkim, a to który urząd jest właściwym wyznacza miejsce pobytu cudzoziemca czyli zamieszkanie. Warto tutaj podkreślić, że urząd nie wymaga zameldowania, a zatem miejsce pobytu stałego nie musi istnieć.

Kolejną kwestią, która nie ma na to wpływu, jest miejsce wykonywania pracy czyli siedziba pracodawcy. Osobiste stawiennictwo obywatela Ukrainy w urzędzie wojewódzkim umożliwia pobranie odcisków linii papilarnych a także, jeśli wniosek nie posiada braków formalnych (nie brakuje uiszczenia opłaty skarbowej), cudzoziemcowi wbijana jest pieczęć poświadczająca oczekiwanie na kartę pobytu.

Oświadczenie o powierzeniu pracy wydaje powiatowy urząd pracy

Omówiliśmy legalny pobyt, ale aby praca była zgodna z przepisami, pracodawca musi swoje kroki (przeważnie już zdalne, za pośrednictwem e-pue) wykonać do powiatowego urzędu pracy po oświadczenie. Dokument ten definiuje zatrudnienie. Określa między innymi okres wykonywania pracy, rodzaj zawartej umowy, czyli podstawę wykonywania pracy, wysokość wynagrodzenia brutto, stanowisko oraz miejsce wykonywania pracy. Obecnie przez większość urzędów wydawany w wersji elektronicznej wraz z podpisem niewymagającym pieczęci.

Wydawane w urzędzie wojewódzkim zezwolenia na pracę nie są już dokumentami, które muszą posiadać kierowcy z Ukrainy jeżdżący w transporcie międzynarodowym. Uzyskanie zezwolenia na pracę niezbędne jest w przypadku kierowców z innych państw spoza Unii Europejskiej, albo w przypadku kiedy pracodawca jest zainteresowany dłuższym dokumentem, bowiem ten wydawany jest na maksymalnie trzy lata.

Powiadomienie podmiotu powierzającego wykonywanie pracy

Specjalna ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy wprowadziła znaczące ułatwienie dla pracodawców, którzy już powierzyli pracę a nie otrzymali oświadczania o powierzeniu pracy. Coś co wcześniej uznane było za złamanie prawa, stało się legalne i weszło w życie w niemal każdej branży.

Pracodawca oświadcza zatrudnienie pracownika w czasie maksymalnie 15 dni od podjęcia współpracy. Takie ułatwienie spowodowało, że migranci powojenni łatwiej i szybciej mogli podejmować zatrudnienie w Polsce. Jednak dla kierowców w transporcie międzynarodowym zdecydowanie bezpieczniejszym rozwiązaniem jest posiadanie dokumentu w postaci oświadczenia o powierzeniu pracy.

Świadectwo kwalifikacji zawodowej – czyli zawodowe prawo jazdy

Specjalista to specjalista i musi wykazać się dokumentami zawodowymi. Kierowcy z Ukrainy, tak jak i polscy, muszą przejść kurs na przewóz rzeczy, czyli sprawić, aby posiadane przez nich prawo jazdy stało się tym wykorzystywanym do celów zawodowych i zarobkowych. Badania lekarskie oraz psychologiczne to także nieodłączny element teczki zawodowego kierowcy, tak jak i niedawno wprowadzona karta kwalifikacji. Prawo jazdy ukraińskie jest ważne w Polsce oraz innych państwa Unii Europejskiej, a jego wymiana powinna nastąpić po 6 miesiącach od wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej.

Świadectwo kierowcy – kto wydaje i z czyjej inicjatywy?

I kiedy już prawie wszystko sprawdziłeś drogi pracodawco, kiedy już zalegalizowałeś zatrudnienie, sprawdziłeś czy kierowca przebywa na terenie Polski na podstawie wizy krajowej czy na podstawie karty pobytu, zgłosiłeś do ZUS, sprawdziłeś dokumenty zawodowe, wysłałeś na badania medycyny pracy to okazuje się, że nie możesz wysłać kierowcy w trasę międzynarodową, bo nie masz jeszcze dla niego świadectwa kierowcy od GITD, czyli tak zwanego różowego papierka.

Tylko tyle i aż tyle. Czy to wszystko co wyżej opisaliśmy jest Tobie znane? Zmagasz się z tymi dokumentami na co dzień i nie masz pewności, że wszystko jest dopilnowane? Skorzystaj z naszej bezpłatnej konsultacji. Sprawdź, czy możemy pomóc w zatrudnieniu Twojego kierowcy z Ukrainy.