Pora nocna kierowcy w transporcie, ograniczony czas pracy do 10 godzin

Stary przepis, aktualne kary

Ustawa z dnia 5 lipca 2018 roku o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw (m.in. ustawy o czasie pracy kierowcy), wprowadziła kary za przekroczenie dopuszczalnego czasu pracy (10 godzin) w porze nocnej. Wyjaśniamy zatem o jakich kwotach mowa oraz czym w ogóle jest praca we wspomnianej porze nocnej.

Czym jest pora nocna w transporcie?

Pora nocna w ogólnym Kodeksie Pracy, to określenie dla wybranych 8 godzin pomiędzy 21:00 a 7:00 rano. Dotyczy to zatem pracownika produkcyjnego, górnika czy też pielęgniarki pracującej w szpitalu.

Jednak definicja ta dotyczy naliczania dodatku do wynagrodzenia również dla kierowców. 20% dodatkowego wynagrodzenia obliczane od stawki zasadniczej z umowy oblicza się na podstawie aktywności zarejestrowanych w tachografie pomiędzy określonymi godzinami. W Ustawie o czasie pracy kierowców w art. 21. wskazano ograniczenia pracy fizycznej, gdy dochodzi do niej zmęczenie pracą w porze nocnej.

Dodatkowa pora nocna tylko dla kierowców?

W Ustawie o czasie pracy kierowców, pojawia się definicja pracy kierowcy w porze nocnej. Służy ona do celów ustalania czasu pracy, a dokładniej do jego ograniczenia. Wybrane godziny 4 godziny pomiędzy 0.00 a 7:00 wskazują okres jaki w transporcie drogowym wywołuje obowiązek ograniczenia pracy kierowcy, właśnie do 10 godzin. Może się okazać, że polecenie wyjazdu w celu wykonania zadania służbowego naruszy normy pracy. Nawet w systemie równoważnego czasu pracy kierowcy nie można przekroczyć 10 godzin.

To przewoźnik planuje zalecenia, zatem to on powinien uwzględnić te ograniczenia. Zatem to w jakim przedziale ograniczy się pracę kierowcy w porze nocnej (00:00 – 04:00, czy też 02:00 – 06:00), określa już pracodawca w regulaminie pracy. Gdy przedsiębiorstwo nie posiada takiego dokumentu, godziny pory nocnej należy opisać np. w warunkach zatrudnienia.

Kiedy mamy do czynienia z pracą w porze nocnej?

Jeżeli przedsiębiorstwo w wewnętrznej dokumentacji (regulaminie) określiło, że pora nocna trwa od 1:00 do 5:00 nad ranem, a pracownik w tym właśnie czasie będzie wykonywał konkretną pracę (jazdę lub zdarzenia „innej pracy”), nawet przez 1 minutę, należy ograniczyć łączny wymiar tych czynności. W takiej sytuacji czas pracy (czynności jazdy oraz innej pracy, tzw. „młoteczków”) tego kierowcy, nie może przekraczać 10 godzin w okresie między odpoczynkami (dziennymi lub dziennym i tygodniowym).

Kierowca zajmuje się nie tylko wykonywaniem przewozu drogowego. Jako inną pracę, która wlicza się do czasu pracy kierowcy, możemy określi np. utrzymanie pojazdu w czystości (obsługę codzienną pojazdów), niezbędne formalności administracyjne na bazie po zjeździe z trasy,

Należy również zwrócić uwagę na fakt, że bez znaczenia jest czy pora nocna przypada na koniec czy też na początek pracy w danym dniu. Jeśli już od momentu rozpoczęcia pracy wiadomo, że wystąpiła praca w porze nocnej, kierowca ma cały dzień aby odpowiednio skorygować trasę lub zaplanować zakończenie pracy w zgodzie z przepisami. Aby móc dalej jechać musi skorzystać z dobowego nieprzerwanego odpoczynku – wtedy licznik pracy się resetuje i można kontynuować trasę.

Ważne jest, że przepis ten dotyczy zarówno pracowników zatrudnionych na umowie o pracę jak i umowie zleceniu czy na własnej działalności. Do limitu 10 godzin zalicza się tylko zdarzenia jazdy i innej pracy kierowcy, a przerwy w pracy (np. przerwa śniadaniowa) i dyspozycja nie są czasem pracy i nie mogą powodować naruszenia przepisów. Dodatkowo pamiętajmy, że definicja 8-godzinnej pory nocnej z Kodeksu Pracy obowiązuje nadal do naliczania wynagrodzenia.

Co uległo zmianie?

Wcześniej przepis ten był uwzględniany tylko podczas kontroli PIP w przedsiębiorstwie. Natomiast od dwóch lat ustawodawca przewidział możliwość nałożenia kar podczas kontroli ITD zarówno na drodze, jak i podczas kontroli w przedsiębiorstwie. Za przekroczenie dopuszczalnego dobowego, 10 godzinnego czasu pracy do 3 godzin kara wynosi 50zł. Każda kolejna godzina przekroczenia: +100 zł.

Niestety na tym etapie mogą nam się pojawić pewne nieścisłości. Osoba kontrolująca kierowcę na drodze nie zawsze będzie miała dostęp do dokumentów, w których znajdzie informację o przedziale czasowym wyznaczającym porę nocną w danym przedsiębiorstwie, a co za tym idzie określenie czy naruszenie faktycznie wystąpiło będzie niemożliwe. Wyjścia są dwa: albo na drodze ten przepis nie będzie kontrolowany, albo przedsiębiorca będzie wzywany do dostarczania wymaganych informacji w celu dokończenia kontroli.

Często popełniane błędy, mylne interpretacje

Nie jest zatem prawidłowym podejściem kończenie pracy po 10 godzinach zegarowych od rozpoczęcia (np. 3:00-13:00), ponieważ w tym czasie kierowca odbierał wymagane przepisami przerwy, postoje lub był w dyspozycji. Nadal można być aktywnym w ciągu doby, zgodnie z przepisami unijnymi (aktywność ta może wynosić 13 lub 15 godzin, a w przypadku zespołu nawet 21 godzin), ale ograniczeniu podlega suma pracy, np. 8 godzin jazdy i maksymalnie 2 godziny „innej pracy” (tzw. młoteczków), 9 godzin jazdy i dodatkowo tylko 1 godzina „innej pracy”.

Jeśli kierowca tylko jedzie, to same przepisy o czasie prowadzenia pojazdu ograniczą go maksymalnie 10 godzin, więc przepis automatycznie się „wypełni”.

Do analizy czasu pracy nie dolicza się 15-minutowej przerwy wliczanej do wynagrodzenia za pracę, bo przerwa nie jest czasem pracy. Ograniczenie dotyczy tylko realnych czynności wykonywania pracy.

Kierowca może oczekiwać na załadunek, mieć przerwy – ale ważne jest aby nie wykonywał pracy, jeśli jego limit został przekroczony.

Ograniczenie wymiaru pracy powoduje również szybsze pojawienie się nadgodzin. Są one bowiem obliczane w dobie 24h a nie między odpoczynkami. Połączenie tego przepisy i zasad naliczania dodatków za pracę nadliczbową spowoduje, że praca wykonywana już po odpoczynku będzie przekroczeniem systemu równoważnego i wyliczone zostaną dodatki nadliczbowe.

Możesz o tym przeczytać w artykule Równoważny system czasu pracy w transporcie a nadgodziny kierowcy międzynarodowego

Każda minuta ma znaczenie

Przepisy mówiące o czasie pracy kierowców, transporcie drogowym, definicje pracy w porze nocnej określane w regulaminie pracy, 10 godzin pracy, ilość pracy w danym dniu, czynności jazdy… Może się zakręcić w głowie a to wszystko ma znaczenia dla przestrzegania przepisów i wyliczania wynagrodzenia kierowców.