Zmiana informacji o warunkach zatrudnienia, nowe urlopy i zwolnienia – czyli kolejne zmiany w Kodeksie pracy
Kolejna w roku 2023 nowelizacja Kodeksu pracy wdraża dyrektywy unijne: w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej oraz w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów.
Nowelizacja Kodeksu pracy wejdzie w życie 26 kwietnia 2023 r. W poniższym artykule omówimy najważniejsze zmiany.
Rozszerzenie zakresu informowania o stosunku pracy
Doprecyzowane zostały elementy umowy o pracę. W szczególności w zakresie umów na okres próbny należy wskazać okres, na jaki strony zamierzają zawrzeć umowę na czas określony.
Zmieni się również zakres informacji o warunkach zatrudnienia. Według nowych przepisów, pracownika będzie należało dodatkowo poinformować m.in. o:
- w przypadku pracy zmianowej – zasadach dotyczących przechodzenia ze zmiany na zmianę,
- w przypadku kilku miejsc wykonywania pracy – zasadach dotyczących przemieszczania się między miejscami wykonywania pracy,
- innych niż uzgodnione w umowie o pracę przysługujących pracownikowi składnikach wynagrodzenia oraz świadczeniach pieniężnych lub rzeczowych,
- prawie pracownika do szkoleń, jeżeli pracodawca je zapewnia, w szczególności o ogólnych zasadach polityki szkoleniowej pracodawcy,
- w przypadku gdy pracodawca nie ustalił regulaminu pracy – terminie, miejscu, czasie i częstotliwości wypłacania wynagrodzenia za pracę, porze nocnej oraz przyjętym u danego pracodawcy sposobie potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy.
- nazwie instytucji zabezpieczenia społecznego, do których wpływają składki na ubezpieczenia społeczne związane ze stosunkiem pracy oraz informacje na temat ochrony związanej z zabezpieczeniem społecznym.
Przekazanie informacji o warunkach zatrudnienia może nastąpić w postaci elektronicznej, jeżeli będą dostępne dla pracownika z możliwością ich wydrukowania oraz przechowywania, a pracodawca zachowa dowód ich przekazania lub otrzymania przez pracownika.
Nowe przepisy stosuje się do umów zawartych po dacie wejścia w życie nowelizacji, czyli po 26 kwietnia 2023 r. Jeżeli pracownik złoży stosowny wniosek, Pracodawca ma obowiązek uzupełnić informację o warunkach zatrudnienia w ciągu trzech miesięcy.
Zmiany w zakresie umów na czas określony i okres próbny
Istotną zmianą w umowach terminowych jest wprowadzenie obowiązku wskazania przyczyny jej wypowiedzenia, co do tej pory było zastrzeżone jedynie dla umowy zawartej na czas nieokreślony.
W zakresie umów na okres próbny, Ustawodawca uzależnił czas jej trwania od długości umowy docelowej, co oznacza, iż w przypadku zawarcia umowy na czas określony krótszy niż sześć miesięcy – będzie można zawrzeć umowę na okres próbny wynoszący jeden miesiąc. Jeśli umowa na czas określony miałaby trwać dłużej niż sześć miesięcy, ale krócej niż dwanaście miesięcy – umowa na okres próbny może wynosić dwa miesiące.
W uzasadnionych rodzajem pracy przypadkach, umowa na okres próbny może zostać wydłużona jednokrotnie nie więcej niż o jeden miesiąc.
Dodatkowe przerwy w pracy
Zgodnie z dyrektywą work life balance, zostały wprowadzone dodatkowe przerwy wliczane do czasu pracy uzależnione od dobowego wymiaru czasu pracy.
Gdy wynosi on co najmniej 6 godzin – pracownik ma prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut. Jeśli jest dłuższy niż 9 godzin – pracownik ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut, czyli łącznie 30 minut. W przypadku gdy jest dłuższy niż 16 godzin – pracownik ma prawo do kolejnej przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut – łącznie 45 minut.
W przypadku kierowców, należy mieć na uwadze dotychczasowe uregulowania zawarte w Ustawie o czasie pracy kierowców, gdyż na podstawie jej art. 4, przepisy Kodeksu pracy stosuje się w zakresie nieuregulowanym ustawą.
Zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej
Pracownik nabędzie prawo do dodatkowego zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do połowy wynagrodzenia. Zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem będzie przysługiwało, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika. W ciągu roku pracownik może wykorzystać 2 dni lub 16 godzin zwolnienia.
Nowe przepisy dotyczące elastycznej organizacji pracy
Pracownik wychowujący dziecko, które nie ukończyło 8 lat, może zawnioskować o elastyczną organizację pracy. Przez elastyczną organizację pacy rozumie się m.in. pracę zdalną, system skróconego tygodnia pracy, system pracy weekendowej, ruchomy czasu pracy, indywidualny rozkład czasu pracy, jak również obniżenie wymiaru czasu pracy.
Wniosek należy złożyć w terminie nie krótszym niż 21 dni przed planowanym rozpoczęciem korzystania z elastycznej organizacji pracy.
Prawo do zmiany rodzaju umowy o pracę
Pracownik zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy będzie mógł wystąpić do pracodawcy z wnioskiem o:
- zmianę rodzaju umowy o pracę na umowę o pracę na czas nieokreślony lub
- o bardziej przewidywalne i bezpieczne warunki pracy, w tym polegające na zmianie rodzaju pracy lub zatrudnieniu w pełnym wymiarze czasu pracy.
Wniosek, w formie pisemnej lub elektronicznej, może być złożony nie częściej niż raz w roku kalendarzowym. Pracodawca obowiązany jest do rozpatrzenia wniosku w ciągu jednego miesiąca. W przypadku negatywnego załatwienia wniosku, stanowisko pracodawcy powinno wskazywać przyczynę odmowy.
Dodatkowy urlop opiekuńczy i dłuższy urlop rodzicielski
Pracownik będzie mógł skorzystać również z dodatkowego bezpłatnego urlopu opiekuńczego w celu zapewnienia opieki nad członkiem rodziny, który wymaga wsparcia z poważnych względów medycznych.
Urlop będzie przysługiwał w wymiarze 5 dni w roku kalendarzowym i będzie mógł być wykorzystany jednorazowo albo w częściach.
Ustalony został również nowy wymiaru urlopu rodzicielskiego, tj. do 41 tygodni ‒ w przypadku przyjęcia na wychowanie jednego dziecka lub do 43 tygodni ‒ w przypadku jednoczesnego przyjęcia na wychowanie więcej niż jednego dziecka. W przypadku starszego dziecka – urlop będzie wynosił do 38 tygodni.
To kolejna duża zmiana Kodeksu pracy. O poprzedniej nowelizacji – w zakresie pracy zdalnej oraz wyrywkowym badaniu trzeźwości pisaliśmy tutaj.
Artykuł dot. badania trzeźwości
W toku prac legislacyjnych jest jeszcze projekt nowego świadectwa pracy, który będzie uwzględniał okresy pracy zdalnej, zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej oraz urlop opiekuńczy.
